Манзуширын хийд орчимд харсан шувууд

Бид энэ удаад Төв аймгаас хойш орших Манзуширын хийд орчимд шувуу ажиглав. Энэ өглөө 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн ням гараг байсан ба их хүйтэн байлаа. Бид өглөө 08:00 цагт Төв номын сангийн үүдэнд уулзацгаав. Хүмүүс ч цагтаа ирцгээж бидний явах автобус маань ч ирлээ. Энэ удаагийн аялалд нийтдээ 21 хүн оролцохоор цуглалаа. Аялалын машиныг Говийн гурван тэмээ жуулчны баазын Түмэндэлгэр ах маань гаргаж өгч тусалсан билээ. Тиймээс нийт гишүүдийнхээ өмнөөс Түмэндэлгэр ах болон Говийн гурван тэмээ жуулчны баазын хамт олонд баярласан талархсанаа илэрхийлье! Мөн аялалд Монголд үйл ажиллагаа явуулдаг жуулчны баазын хөтөч оюутан, залуучууд ирж манай клубын гишүүн болж бүртгүүллээ. Бид 08:30 минут хүртэл хүмүүсийг хүлээж 08:30 минутад Манзуширын хийд рүү хөдөллөө. Цаг гаруй хугацаанд явсаны эцэст 10:00 цаг болж байхад Манзуширын хийд дээр ирсэн. Аялалд гарахаасаа өмнө шинэ гишүүдтэйгээ танилцацгааж мөн аялалдаа гараад хэдэн цагт, хаана буцаж уулзахаа тохиролцов. Манай клубын аялал бүрт гадаадын шувуу сонирхогчид оролцдог ба энэ удаад манай клубт дахин шинээр нэг Америкийн шувуу сонирхогч Tom Jenner элслээ. Тэрээр Монгол дахь Олон улсын сургуульд ажилладаг юм байна. Ийнхүү бид танилцаад хийдээс хойш чиглэн ой руу орцгоов. Манзушир хийд Богд уулын урд аманд байрлах ба эргэн тойрон битүү модоор хүрээлэгдсэн мөн хадтай хэсгүүд ч хаа сайгүй тааралдана. Тиймээс биологийн төрөл зүйлийн хувьд ч баялаг байх боломжтой юм. Ойн зах руу дөнгөж ороод бид олон зүйл шувууд харлаа. Тэдгээрийн эхэнд Самарч шаазгай Nucifraga caryocatactes, Их алаг тоншуул Dendrocopos major зэрэг үзэсгэлэнтэй шувууд байсан. Мөн Өрнийн тоншголжин Sitta europaea, Хүрэнтолгойт хөхбух Parus montanus зэрэг ойн жижиг шувууд бусдаас харьцангуй олон тааралдаж байв.

Манзушир хийд, аялалын өмнө

Шувуу ажиглалт

Ойн жимээр буцав

Дөлөн цэгцүүхэй- Acanthis flammea

Их хөхбух- Parus major

Гацуурын солбинхушуут- Loxia curvirostra

Хүрэнтолгойт хөхбух- Parus montanus

Өдөрч хөхбух- Parus ater aemodius

Их алаг тоншуул- Dendrocopos major

Бидэрт самарч шаазгай- Nucifraga caryocatactes

Харсан шувууд:
Их алаг тоншуул- Dendrocopos major- Great Spotted Woodpecker- 4
Буурал тоншуул- Picus canus- Grey Headed Woodpecker- 1
Дөлөн цэгцүүхэй- Acanthis flammea- Common Redpoll- 10+
Хүрэнтолгойт хөхбух- Parus montanus- Willow Tit- 40+
Өдөрч хөхбух- Parus ater aemodius- Coal Tit- 15+
Их хөхбух- Parus major- Great Tit- 10+
Улаавар бужмар- Carpodacus erythrinus- Common Rosefinch-
Гацуурын солбинхушуут- Loxia curvirostra- Red Crossbill- 10+
Үүрэн сүүлт зана- Uragus sibiricus- Long tailed Rosefinch- 2+
Шармэлзэн задуулай- Regulus regulus- Goldcrest- 1
Хээрийн бор шувуу- Passer montanus- Tree Sparrow- 40+
Оронгийн бор шувуу- Passer domesticus- House Sparrow- 15+
Өрнийн тоншголжин- Sitta europaea asiatica- Wood Nuthutch- 30+
Бидэрт самарч шаазгай- Nucifraga caryocatactes- Spotted Nutoracker- 7
Алаг шаазгай- Pica pica- Black billed Magpie- 6
Хон хэрээ- Corvus corax- Common Raven- 5+
Хар хэрээ- Corvus corone- Carrion Crow- 10+
Улаанхушуут жунгаа- Pyrrhocorax pyrrhocorax – Red billed Chough- 30+
Шилийн сар- Buteo hemilasius- Upland Buzzard- 1
Начин шонхор- Falco tinnunculus- Common Kestrel- 1

Бид Монголдоо өвөлждөг махчин шувуудаас нэлээдгүй хэдэн зүйлийг энд харна гэж таамаглаж байсан гэтэл аялалын төгсгөлд нэг Шилийн сар (Upland Buzzard-Buteo hemilasius) нэг Начин шонхор (Common Kestrel-Falco tinnunculus) -ыг харлаа. 12:40 минутад Манзуширын хийд орчмын аялал маань өндөрлөж бид өөсдийн авчирсан цай ундаа ууцгаав. Цайгаа ууж дууссаныхаа дараа хийдээс урагш хадтай уул дагасан модтой хэсгийг самнаж дурандаад дараа нь Улаанбаатарын зүг хөдөллөө. Төв аймгаас Улаанбаатар явах зуур бид машинд энэ өдрийн аялал болон Монголын шувуу ажиглагчдын клубын үйл ажиллагааны тухай ярилцав. Хот руу дөнгөж ороод 3 дугаар Цахилгаан станцын харалдаа урд байрлах Туул гол орчмын бургастай хэсэг мөн Хүүхдийн паркийн хойд хэсгийн цэцэрлэг зэрэг газруудад 30 минут хэртээ саатан шувуу дурандсан. Ийнхүү бид маш амжилттай, сонирхолтой аялцгааж олон зүйл шувуудыг харж, таньдаг боллоо.

Аялалд оролцогсод:
Г.Амархүү, Л.Ариунзул, Н.Ариунсанаа, Б.Баяржаргал, Т.Бадам, Б.Нямбаяр, Б.Сарангоо, Х.Түмэндэлгэр, Б.Оюунцэцэг, П.Ганхуяг, П.Амартүвшин, Э.Соёолмаа, Ц.Пүрэвсүрэн, Цэлмэг, Ж.Ганцэцэг, Ч.Наранцацралт, Tom Jenner, Brian Watmough, Б.Энх-Амар,

Birding around Ulaanbaatar in October

by Brian Watmough

The community of birders in UB is growing. As well as the Mongolian Bird Watching Club which meets some weekends there are at least 3 western birders based in UB at the moment: myself an English volunteer working in rural development; Tom, head of science at an international school; and Konchog an American monk who has been here four years. In addition in summer there are a number of western biologists who are also keen birders.

Konchog and I have been birding two weekends in October 2008, for his account click here. This is my version.

On Sunday 12th October Konchog and I took a taxi from the centre to the gravel pits to the west. The 18 km-ride cost us 10,000 Tugrig (a little bit less than 7 Euros), fuel prices have gone up this summer, so we were paying just over 500 a kilometre. The gravel pits are extensive but the best areas seem to be where the waste water enters the site, apparently this stays open all winter.
Konchog had confidently predicted a good day for raptors, so inevitably we were disappointed: a solitary Upland Buzzard on the pylons and a Common Kestrel and a Saker. There were reasonable numbers of common waterfowl but the star birds were: 2 Great Grey Shrikes, 6 late Barn Swallows, and a flock of 50 or 60 Rock Sparrow feeding with Tree Sparrow. The waders (shorebirds) present in the autumn had all moved on.

Ulaanbaatar gravel pits. © Axel Bräunlich

On the following Sunday, 19th October, Konchog and I joined up Huyagaa and Amaraa from the Mongolian Bird Watching Club. We took a bus to the west of town where Huyagaa picked up his car and we drove down to an attractive area of scattered trees and open woodland by the river Tuul. Here we saw a reasonable variety of passerines including Dusky and Naumann’s Thrush, an Eurasian Nuthatch of an eastern subspecies S. e. asiatica, a ghostly bird with no rufous on under tail coverts or flanks, Great and Lesser Spotted Woodpeckers and Hawfinches. Here Hawfinches are quite tame and give excellent views unlike the tree top birds of southern England. Konchog disappeared absorbed in birding and came back having seen Bohemian Waxwing, Long-tailed Tit and Goldcrest.

After an hour or more in the valley we drove onto the gravel pits we had visited the week before. There was still a reasonable variety of waterfowl though fewer than the previous week; 5 Barn Swallows were even later. We saw 41 species; on a similar trip in September I had more than 60. Migration here seems much more concentrated than in western Europe. Daytime temperatures in UB dropped to minus 10 C the next week so I wonder if late migrants made it south. Here is a list of what we saw on both trips.

Great Cormorant – 5 or 6 birds on pits both days
Grey Heron – 55 birds on 12th, only 15 on 19th
Ruddy Shelduck – 350 on 12th; 150 on 19th
Mallard – 10 on 12th, 2 on 19th
Common Teal – 25 on 12th; 6 on 19th
Gadwall – 15 on 12th; 6 on 18th
Eurasian Wigeon – 20 on 12th, 4 on 19th
Northern Pintail – 8 on 12th
Northern Shoveler – 20 on 12th; 15 on 19th
Tufted Duck – 40 on 12th; 15 on 19th
Common Goldeneye – 20 on 12th; 20 on 18th
Goosander – 9 on pits on 12th; 16 on pits, 2 on river on 19th
Upland Buzzard – 1 on 12th; 3 birds on hills above riverside woods on 19th
Cinereous Vulture – 2 or 3 in hills above Tuul river on 19th
Saker Falcon – 3 on 19th
Common Kestrel – 2 on gravel pits on both days.
Common Coot – 1 on 12th;
Mongolian Gull – 10 on 12th, 6 on 19th, all assumed to be mongolicus
Great Spotted Woodpecker – 2 in woods by river on 19th
Lesser Spotted Woodpecker – 1 in woods on river on 19th
Barn Swallow – 6 on 12th, 5 on 19th
Horned Lark – common
Water Pipit – 5 on 19th
Great Grey Shrike – 2 on 12th
Common Magpie – common
Red-billed Chough – common
Daurian Jackdaw – large roost up to 2000 birds in UB until 22 October
Carrion Crow – common
Common Raven – common
Bohemian Waxwing – in riverside trees on 19th; flocks of up to 30 in UB mid week
Dusky Warbler – 1 in riverside trees on 19th
Goldcrest – 1 on 19th
Naumann’s Thrush – at least 1
Dusky Thrush – at least 1
Long-tailed Tit – in riverside trees on 19th
Azure Tit – in riverside trees on 19th
Great Tit – in riverside trees on 19th
Eurasian Nuthatch – in riverside trees on 19th; also in centre of UB
House Sparrow
Eurasian Tree Sparrow – flock of 50 on 12th feeding with next species
Rock Sparrow – flock of 50 on 12th
Hawfinch Common – in riverside trees on 19th, at least 10 birds

“Монгол орны шувууны фото лавлах” номын тухай

“Монгол орны шувууны фото лавлах” хэмээх энэ ном манай орны өргөн тархацтай ба ховор болон нэн ховор зүйл шувуудыг багтааснаараа онцлог бөгөөд хээрийн нөхцөлд ашиглах тодорхойлох бичиг юм.

Энэхүү ном Монгол орны шувуудын багаас 15 багийн 125 зүйл шувууны өнгөт фото ба тэдгээрийн амьдрах орчны өнгөт фото зураг бүхий 300 хуудастай бөгөөд шувууны зүйл тус бүрийн латин, монгол, англи, орос, япон нэр, биологи онцлог, тархац, байршилийн тухай бичиглэлтэйгээс гадна шувуу бүрийн зургийг урдаас, ардаас, нисч байгаа болон хажуу талаас харуулсан нь өнөөгийн байдлаар маш шинэлэг, давтагдашгүй хийх санаа агуулсантай холбоотой юм.

Шувууны тайван байдлыг алдагдуулалгүйгээр, хээрийн нөхцөлд, экологийн сөрөг холбогдлолгүй судлах хамгийн сүүлийн арга бол тэдний фото зургийг авч баримтжуулах ажил юм. Энэхүү номыг гүйцэтгэхийн тулд хээрийн нөхцөлд шувууны зургийг олон талаас авах ажлыг хээрийн судалгааны явцад хийж гүйцэтгэсэн.

Энэ ном нь шувуу судлалын суурь судалгааны нэг үндсэн бүтээл болсон төдийгүй шувуу судлаачид, сонирхогчид, аялан жуулчлагчид, их дээд сургуулийн оюутан, сурагчид, биологийн багш нарын байгаль дахь шувууг таних ажилд гарын авлага болох эрэлт ихтэй бүтээл болсон.

Энэхүү номын үнэ нь 20$ бөгөөд сонирхсон хүмүүс "Интэр" номын их дэлгүүрээс авч болох юм байна. Мөн манай сайтад хандаж болно.

2008 оны 11 сарын 02

Сэлхийн амны орчимд харсан зарим шувууд

Бид Сэлхийн амны зуслангуудаас хойш байх уулын ар энгэрийн Хус-Шинэс (Betula-Larex) бүхий холимог ойд очиж шувуу ажиглав. Биднийг ажиглалт хийх газартаа очиход нарны элч буурч ойд сэрүү орсон байсан. Бидэнд хамгийн түрүүнд ажиглагдсан шувуу бол Long-tailed Tit буюу Сүүлт хөхбух (Aegithalos caudatus) байсан. Дараагийн ажигласан шувуу нь тухайн ойд элбэг тохиолдсон Хүрэнтолгойт хөхбух (Parus montanus) байсан.
Шувууд ихэвчлэн бут-сөөг бүхий ойн захаар тааралдаж байв. Үдээс хойш оройхон болсон болохоор бид ойд 1 цаг орчим ажиглалт хийсэн.

Хүрэнтолгойт хөхбух- Parus montanus

Харсан шувууд:

Цагчаа ятга шаазгай- Garrulus glandarius- Eurasian Jay
Сүүлт хөхбух- Aegithalos caudatus- Long tailed Tit
Хүрэнтолгойт хөхбух- Parus montanus- Willow Tit
Идлэг шонхор- Falco cherrug- Saker Falcon
Морин харцага- Accipiter nisus- Eurasian Sparrow Hawk
Өрнийн тоншголжин- Sitta europae asiatica- European Wood Nuthach