Улаанбаатар хот орчимд нүүдлийн шувуудын түрүүч иржээ

Тэмдэглэлийг Г.Амархүү, Д.Батмөнх
Улаанбаатар хотын ойролцоо шувуу ажиглах цэгүүд цөөнгүй байдаг. Нүүдлийн шувууд дайран өнгөрдөг Сонгины булан болон Ногоон нуур зэрэг газруудаар өнгөрсөн амралтын өдрүүдээр шувуу ажиглагчдын клубын хэсэг нөхөд нүүдлийн шувуудын түрүүчийг ажиглахаар явсан.

Бид өглөө эртхэн сонгинд очиж шувуу ажигласан боловч энэ орчимд нүүдлийн шувууд хараахан ирээгүй байсан. Харин өвөлждөг шувуудаас Шивэрэнхэт бялзуухай-50 орчим (Bombycilla garrulus), Дуулгат бужирга-2 (Fringilla coelebs), Сибирийн хайруулдай-10 орчим (Prunella montanella), Банхар булжуухай-9 (Coccothraustes coccorhraustes) , Дөлөн цэгцүүхэй-2 (Acanthis flammea), харагдав. 

Шивэрэнхэт бялзуухай (Bombycilla garrulus). Зургийг Г.Амархүү

Бидний өмнөх аялалуудаар дөлөн цэгцүүхэй олон тоологдож байсан бол энэ удаад маш цөөн харагдаж байв. Ихэнх нь үржлийн газарлуугаа явсан бололтой.

Дөлөн цэгцүүхэй (Acanthis flammea). Зургийг Г.Амархүү

Суурин шувуудын хувьд Цэнхэр цанцаахайн (Cyanopica cyanus) маш том бүл голын ойролцоо нааш цааш нисэлдэн байв.

Цэнхэр цанцаахайн (Cyanopica cyanus). Зургийг Г.Амархүү

Мөн Алаг тоншуур-4 (Dendrocopos major), Цоохор тоншуур-2 (Dendrocopos minor), Их хөхбух-10 орчим (Parus major), Номин хөхбух-6 (Parus cyanus), Дуулгат хөөндөй-1 (Turdus pilaris), Ягаан бужмар-2 (Caprodacus roseus), Үүрэн сүүлтзана-10 (Uragus sibiricus) орчим ажиглагдав.

Цоохор тоншуур (Dendrocopos minor), Зургийг Г.Амархүү.

Алаг тоншуур (Dendrocopos major), Зургийг Г.Амархүү

Үдийн алдад Сонгиноос хөдлөж ногоон нуурийг зорисон бөгөөд замдаа Монгол цахлай-2, мөн Алагтуу хэрээ -1 (Corvus dauurica) харсан. 

Алагтуу хэрээ (Corvus dauurica). Зургийг Г.Амархүү

Гангар хун үрждэг Хун нууранд очиход нуур хөлдүү байсан боловч энэ нуураас Туул голд цутгадаг гол нь урсаж байв.

Биднийг очиход Шовтгор алаг нугас-7 (Anas acuta) ниссэн бөгөөд энэ жилийн нүүдлийн нугасны түрүүч нь байлаа.

Шовтгор алаг нугас (Anas acuta). Зургийг Г.Амархүү

Мөн Зэрлэг нугас-30 орчим (Anas platyrhynchos) Хондон ангир-30 (Tadorna ferruginea ) орчим Алаг шунгаач-10 (Bucephala clangula) байв. Эдгээр зүйл шувууд энэ орчим өвөлждөг боловч энэ удаагийн аялалаар илүү олон болсон мэт санагдаж байсан.

 Хондон ангир (Tadorna ferruginea ). Зургийг Г.Амархүү

Нуурийн эрэг дээр нугасны зураг авахаар хэвтэж байхад эрэг даган Хөх цэгцгий-2 (Motacilla alba) харагдав. Энэ жил харсан анхны цэгцгий байлаа.

Хөх цэгцгий (Motacilla alba). Зургийг Г.Амархүү

Бидний зарим нөхөд эндээс буцсан бөгөөд үлдсэн шувуу ажиглагчид цааш Ногоон нуурыг зорилоо. Ногоон нуур орох замд 30 орчим Боролзой богширго (Alauda arvensis)зам дээр идээшилж байсан бөгөөд мөн ногоон нуурийн орчим маш олноор харагдаж байв.

Боролзой богширго (Alauda arvensis). Зургийг Г.Амархүү

Биднийг ногоон нууранд ирхэд бидний дээгүүр нүүдлийн махчин шувуудын түрүүч болох Сохор элээ-1 (Milvus migrans) эргэлдэж байсан.

Сохор элээ (Milvus migrans). Зургийг Г.Амархүү

Ногоон нуурын ус хайлаад нилээн том болсон байсан бөгөөд нүүдлийн шувуудаас цөөнгүй хэдэн зүйл ирсэн байлаа. Нуурын дунд байх эрэг дээр Хөх дэглий-4 (Ardea cinerea) , Хар тодол-20 орчим (Sturnus vulgarius) байсан бөгөөд эдгээр шувууд мөн нүүдлийн шувуудын түрүүч юм.

Хөх дэглий (Ardea cinerea). Зургийг Г.Амархүү

 Ногоон нуурын зүүн талд байх далангийн энгэр, нар ээсэн дулаан газраар Цагааншанаат хөмрөг (Emberiza leucocephala) олон тоотойгоор ирсэн байв. Харин зураг даруулахгүй маш үргэмтгий байлаа. Мөн Цагаанхүзүүт  хөмрөг-2 (Emberiza schoeniclus) харагдаж байсан.

Цагааншанаат хөмрөг (Emberiza leucocephala). Зургийг Г.Амархүү

Ногоон нуур нь нүүдлийн болон усны шувуудын хувьд чухал газруудын нэг бөгөөд Улаанбаатар хотод хамгийн ойр байгаа усны шувуу ажиглах тохиромжтой газар юм. Мөн энэ газраар Монгол орны улаан номонд орсон 7 зүйл шувууд дайран өнгөрдөг бөгөөд эдгээрээс олон улс болон бүс нутгийн хэмжээнд нэн ховор гэсэн ангилалтай Шарэлэгт хөмрөг үрждэг. Өнгөрсөн жилээс эхлэн золибон нохой нуурын арал, бургасаар үүрлэн маш олон болсон байна. Энэ нохойнууд нүүдлээс ядарч сулидаж ирсэн шувуудыг болон үүрлэж байгаа шувуудыг барих, мөн өндөг ангаахайг идэх аюултай юм. Мөн ганц нэгээрээ шувуу ажиглаж яваа хүн рүү дайрах боргоох аюул улам ихэссээр байна.