Monday, December 19, 2011
Нэг дор 4 зүйлийн хөөндэйнүүд ба Сонгины шувууд
Sunday, November 13, 2011
Монгол орны жигүүртэн 2011 фото зургийн уралдааны зар
Энэ зарлалыг хэвлэж тараана уу
Уралдаанд ирүүлэх бүтээл нь байгаль дээр авсан зэрлэг шувууны болон тэдний амьдрах орчны тухай байх ёстой. Хашаанд, зуслангийн эдлэнд авсан зураг байж бас болно. Харин шувууны өндөг, ангаахайн зургийг хүлээн авахгүй. Зурган дээр хүн, мал шувуудын хамт гарсан байж болно.
Уралдаанд оролцохыг хүсэгчид фото зураг, материалаа 2011 оны 12 дугаар сарын 15-ны дотор info@wscc.org.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
Монголын зэрлэг амьтан судлах хамгаалах төв
Монголын шувуу ажиглагчдын клуб
Sunday, February 27, 2011
Монгол ногтруу Syrrhaptes paradoxus-ны их сүрэг
2010 оны 12 дугаар сар (зургийг Н.Батсайхан)
Ногтрууныханы овгийн 2 төрлийн нийт 16 зүйл байдагаас Африкийн говь цөлийн гаралтай 14, Төв Азийн гаралтай 2 зүйл байдаг гэнэ. Syrrhaptes төрлийн 1 зүйл нь Төв Азийн хойд хэсгийн говиор, нөгөө нь Түвдийн тэгш өндөрлөгийн говиор тархан амьдардаг.
Монгол ногтруу, Өмнөговь аймаг, Цогтцэций сум,
2010 оны 12 дүгээр сар (зургийг Н.Батсайхан)
Энэ 2 зүйл хуурай газрын эрс тэс уур амьсгалтай, тухай бүрийн орчиндоо гарамгай зохицон амьдардаг гэнэ. Манай оронд тархан амьдардаг зүйлийг нь Монгол ногтруу (Syrrhaptes paradoxus) гэж нэрлэдэг. Энэ зүйл шувууны гайхалтай нүүдэлүүд болон сүрэглэлтийн талаар хүмүүс олонтой ярьдаг байна.
2010 оны 12 дугаар сар (зургийг Н.Батсайхан)
Манай оронд энэ зүйл шувууны талаар бичсэн өгүүллэг ховор байдаг ба харин 2005 онд А.Болд, Р.Тулгат нарын бичсэн том хэмжээний өгүүллэг ШУА, Биологийн хүрээлэн, Монголын шувуу судлалын сангаас хэвлэн гаргасан Монгол орны шувуу, хоёр нутагтан, мөлхөгчид-2 бүтээл дээр хэвлэгдсэн байдаг.
Tuesday, February 15, 2011
Өмхий нуур болон Сонгины орчимд өвөлжиж буй шувуудын бүртгэл
Бид өглөө Улаанбаатар хотоос 9:30-ийн үед хөдлөж 4-р цахилгаан станцын баруун Өмхий нууранд 10:30-ийн үед ирлээ. Энд ирээд нуурыг дурандахад нууранд нийт 50 орчим хондон ангир (Tadorna ferruginea), 4 зэрлэг нугас (Anas platyrhynchos), 10 гаруй хон хэрээ (Corvus corax), 3 улаанхушуу жунгаа (Pyrrhocorax pyrrhocorax) л харагдлаа. Нуур мана ихтэй учир бас холын юм харагдахгүй байна. Усан дотор сууж байгаа хондон ангирын нуруу цантаад цас мөс болсон харагдана. Төмөр замаас баруун тийшээ урсаж гарч байгаа гол дагууд эндээс 4 хондон ангир, 5-6 хон хэрээнээс өөр шувуу харагдахгүй байна. Бид эндээсээ 3 хэсэг болон салж Сонгины хайрхан уулын өвөр хүрэхээр болж Амархүү, Мөнгөнбагана 2 машинаа аваад хойт замаараа явав, Болормөнх, Түвдэндорж, Цэвээнмядаг ах гурав баруун тийшээ голынхоо хойт хөвөөг дагав, харин Ганхуяг, Амартүвшин, Төвшин нар Төмөр замын далангийнхаа урд талаар Туулын шугуйдаа ойрхоноор баруун тийш явж Сонгины гүүрийн орчимд уузалдахаар боллоо.
Хээрийн боршувуу (Passer montanus) – 60, Шоорон эвэртболжмор (Eremophila alpestris) – 40, Шивэр энхэтбялзуухай (Bombycilla garrulus) – 400+, Банхар булжуухай (Coccothraustes coccothraustes) – 30, Эгэл зана (Pyrrhula pyrrhula) – 9, Ягаан бужмар (Carpodacus roseus) - 2, Алаг шаазгай (Pica pica) – 14, Цэнхэр цанцаахай (Cyanapica cyana) – 22, Улаанхушуут жунгаа - 51, Хар хэрээ (Corvus corone) – 9, Хон хэрээ – (Corvus corax) - 46, Алаг тоншуур (Dendrocopos major) – 3, Сибирийн хайруулдай (Prunella montanella) – 1, Хондон ангир (Tadorna ferruginea)- 163, Зэрлэг нугас (Anas platyrhynchos) - 157, Их хөхбух (Parus major) - 8, Номин хөхбух (Parus cyanus) - 13, Бага алаг тоншуул (Dendrocopos minor)- 1, Өрнийн тоншголжин (Sitta europae)- 2, Нөмрөг тас (Aegypus monahus)- 12, Улаангүет хөөндэй (Turdus ruficolis)- 2, Дөлөн цэгцүүхэй (Acanthis flammea) – 26, Шунхан цэгцүүхэй (Acanthis hornemanni) - 3, Алаг шунгаач (Bucephala clangula)- 3, Хондлой цагаантоншуур (Dendrocopus leucotus)- 1, Бор тодол (Sturnus cineraceus) - 1 зэргийг бүртгэв. Бид нийтдээ 26 зүйлийн 1000 гаруй шувуу тоолсон.
Хондон ангир, зэрлэг нугас болон алаг шунгаач зэрэг нугаснууд үндсэндээ нуур болон Сонгины уулын хоорондох жижиг тогтоол устай хэсэгт олноор бүртгэгдсэн. Шувуудын нуруун дээр цана бууж, нуруун хэсэг бүхэлдээ мөстсөн харагдаж байсан.
Шивэр энхэтбялзуухай Bombycilla garrulus (Зургийг Н.Цэвээнмядаг )
Сонгино хайрхан уулын урд бэл жимсний мод олонтой учир жижиг шувууд маш олноор ялангуяа шивэр энхэтбялзуухай бусдаас тоогоор давамгай байсан. Энэ зүйл бялзуухай тэр орчимд хаа сайгүй тааралдаж, голын усны харзалсан хэсэгт ч мөн бөөн бөөнөөр цуглан ус ууцгаах нь олонтой. Бид Сонгины амралтын газрын орчимд ажиглалт хийсэн ба энэ орчимд тоншуулынхан тааралдаагүй, тэднийг бид өмхий нуураас Сонгины зүг ажиглалт хийж явах үедээ гоын сийрэгхэн бургасанд олж харж байсан. Харин сонгины амралтын газрын орчимд 20 гаруй тооны цэнхэр цанцаахай харагдсан ба тэд бөөнөөр нэг газраас нөгөө газар руу үе үе нисгээж байв. Өмнөх ажиглалтуудаар бид бор тодол шувууг энэ орчимд харж байгаагүй ба энэ удаа Амархүү өөрийнхөө аппаратанд голын эрэгт ус уухаар ирсэн тодолын зүргийг буулгаж амжсан байна.
Энэ удаагийн шувууны ажиглалтанд: Биологийн хүрээлэнгийн судлаач Н.Цэвээнмядаг болон Г.Амархүү, П.Ганхуяг, П.Амартүвшин, Н.Төвшин, С.Мөнгөнбагана, Э.Болормөнх, Түдэвваанчил нар явлаа.
Monday, January 17, 2011
Улаанбаатар хотын орчимд өвөлжиж буй шувууд
Нууранд өвөлжиж буй Хондон ангир (зургийг Г.Амархүү)
Энэ жил биднийг очиход нууранд буй шувуудыг олж харахад ихээхэн хэцүү болсон байлаа. Учир нь цэвэршүүлэх байгууламжаас нуур руу ирдэг усны хоолой хуучин цутгадаг байсан талбай руугаа бус нуурын хойд хэсэг рүү шууд орсон байв. Тиймээс нуур хойноосоо бүхэлдээ халуун ууранд хучигдсан байв.
Нууранд өвөлжиж буй Хондон ангир (зургийг П.Амартүвшин)
Бид нууранд нэлээд олон тооны Хондон ангир Tadorna ferruginea мөн 60 орчим тооны Зэрлэг нугас Anas platyrhynchos бүртгэв. Нуурын зүүн урд хэсэгт байх бургасанд ажиглалт хийж тэнд Үүрэн сүүлтзана Uragus sibiricus 6 ширхэг харав.
Эгэл зана (зургийг Andreas Buchheim)
Шивэр энхэтбялзуухай (зургийг П.Амартүвшин)
Бид голынхоо хойд хэсгийг дагасаар Сонгины амралтын баруун хэсэг, Туул голынхоо эрэг хавьд ирж шувуу ажиглав. Энэ орчимд мойл, үрэл, болон улаалзгана зэрэг жимсний мод олонтой хэсэг. Тиймээс энэ орчимд Шивэрэнхэт бялзуухай Bombycilla garrulus маш олон тоотой, хаа сайгүй харагдаж байв. Тоог нь барагцаалах боломжгүй байсан. Түүнчлэн Эгэл зана Pyrrula pyrrula -3, Улаавар бужмар Carpodacus roseus- 4, нэлээд олон тооны Банхар булжуухай Coccothraustes coccothraustes, Дөлөн цэгцүүхэй Acanthis flammea, Шунхан цэгцүүхэй Acanthis hornemanni, мөн цөөн хэдэн Их хөхбух Parus major, Номин хөхбух Parus cyanus, Улаангүеэт хөөндэй Turdus ruficollis зэргийг харав. Голын эрэг орчимд нэг Цагаансүүлт нөмрөгбүргэд Haliaeetus albicilla байв. Сонгины уулын орой хэсгээр Нөмрөг тас Aegypus monahus нэлээд байна. Биднийг Сонгино хайрхан уулын урд бэлээр өнгөрдөг төмөр замын ойролцоо явж байхад 300 орчим тооны жижиг шувуу нэлээд өндөрт баруун зүгийг чиглэн дуу чимээ ихтэй нисэн өнгөрөсөн боловч харамсалтай нь бид чухам ямар зүйл шувуу байсанг тодорхойлж чадаагүй.
Шунхан цэгцүүхэй (зургийг Andreas Buchheim)
Улаавар бужмар (зургийг Andreas Buchheim)
Энэ удаагийн шувууны ажиглалтанд: Түвшин, Амархүү, Абу (Andreas Buchheim), Амартүвшин, Ганхуяг нар байв.